Overleven in de wildernis: tips uit Het Survival Handboek

Als een boek begint met de waarschuwing dat sommige technieken alleen bedoeld zijn voor levensbedreigende situaties, dan weet je: I’m in for a ride. Het Survival Handboek van Colin Towell, voormalig SAS (Special Air Service) Combat Survival-instructeur, is een absolute must-read voor iedereen met een zwak voor survival en bushcraft. In zeven hoofdstukken loodst hij je door alles wat je moet weten als je ooit in een, om het zacht uit te drukken, penibele situatie belandt. Het boek staat boordevol praktische must-do’s voor extreme(re) avonturen. Wij zetten per hoofdstuk de beste tips voor je op een rij.

Een goede voorbereiding is het halve werk, zeker bij extreme avonturen. Wie fysiek én mentaal klaar is voor wat komt, kan veel beter omgaan met onverwachte situaties.

Een survivaltrip begint niet in het bos, maar in je hoofd. Wie vertrekt zonder mentale voorbereiding, staat bij de eerste tegenslag al achter. Door je in te lezen, technieken te leren en je mindset te trainen, vergroot je je overlevingskansen aanzienlijk.

•    Training: oefen basisvaardigheden op voorhand, vuur maken, oriëntatie, EHBO, zodat stress je niet verlamt wanneer het erop aankomt.

•    Motivatie: bepaal waarom je dit doet. Een duidelijke “waarom” houdt je in beweging, ook als je moe, bang of nat bent.

•    Emotionele verbondenheid: denk aan de mensen voor wie je veilig wil thuiskomen; dat geeft mentale veerkracht in zware momenten.

•    Hoop: blijf vooruit kijken. Hoop houdt je alert, actief en creatief, zelfs wanneer omstandigheden tegenzitten.

•    Acceptatie: omarm wat je niet kunt veranderen, zoals het weer, zodat je je energie kunt richten op wat wél in jouw handen ligt.

•    Lotgenoten helpen: als je met anderen reist, blijf elkaar actief ondersteunen. Anderen sterker maken, maakt ook jou sterker.

Tijdens het onderweg zijn draait alles om oriëntatie en alert blijven, zodat je efficiënt én veilig je bestemming bereikt. Of je nu te voet, met de auto, met de fiets, in een kajak, of zelfs zwemmend reist: één regel blijft heilig, safety first.

Als er iets is dat je hier moet onthouden, is dat je het oversteken van een rivier te allen tijde moet vermijden. Moet het toch, dan helpen deze tips:

•    Hoe hoger, hoe beter: stroomopwaarts is een rivier meestal minder diep.

•    Trek je broek uit: hoe minder kleren je aanhebt, hoe minder ze nat kunnen worden. Je schoenen houd je wél aan voor grip en om snijwonden te vermijden.

•    Steek samen over: in groep sta je sterker. Haak in elkaar en ga traag en gecontroleerd.

•    Te diep om te waden? Alleen als het water veilig genoeg is, kan je je kleren uittrekken en naar de overkant zwemmen. Gebruik de defensieve zwemtechniek: laat je met de stroom meedrijven zonder dat je armen of voeten de bodem raken.

Bij wildkamperen is het extra belangrijk om een kampplaats te kiezen en in te richten met oog voor het terrein en de omstandigheden, zodat je een veilige plek creëert om de nacht door te brengen.

Om je kamp op te slaan, kies je bij voorkeur een droog, vlak stuk grond, met tent, zeil of zonder hulpmiddel. Doe dit drie uur vóór het donker wordt, zodat je alle voorbereidingen bij voldoende licht kunt treffen. Eén daarvan is vuur maken. Enkele do’s en don’ts:

Do’s:

•    Zorg dat je altijd iets bij hebt om vuur te maken, zoals een firestick of vuursteen.

•    Hark de grond schoon: droge bladeren kunnen snel brand veroorzaken.

•    Maak je vuur op een bedje van groene, verse twijgjes, zodat de vochtige aarde geen spelbreker kan zijn.

Don’ts:

•    Veeg de grond nooit schoon met blote handen: zo vermijd je onaangename confrontaties met slangen of insecten.

•    Maak geen vuur naast omgevallen bomen: die kunnen dagenlang blijven smeulen als ze vuur vatten.

•    Vermijd dat er te veel wind aan je vuur kan.

Als de nacht valt, heb je beschutting nodig. Een goede shelter begint bij inschatten welke materialen je ter beschikking hebt. Het is sterk aangeraden om op elke survivaltocht een hulpmiddel mee te nemen dat het bouwen eenvoudiger maakt, zoals een hangmat, tarp of zeil.

Om jezelf te beschermen tegen dieren, wind en neerslag is het vaak het effectiefst om je in te graven, behalve in omgevingen zoals jungle of overstromingsgebied, waar dat simpelweg niet kan. Hoe je dat veilig doet?

1.     Graaf een langwerpige kuil, groot genoeg voor je lichaam, met een graafstok (een aangescherpte stok).

2.     Zaag enkele lange takken af met een multitool en leg ze horizontaal over de kuil.

3.     Leg kleinere takken en bladeren bovenop die takken als dak.

4.     Laat een opening vrij om in en uit te kruipen en voor voldoende ventilatie.

Een van de belangrijkste hoofdstukken: hoe je veilig water en voedsel vindt. Wanneer je volledig afhankelijk bent van de natuur, worden water- en voedselbronnen topprioriteit en is kennis essentieel om risico’s te vermijden. Op voorhand studeren is dus de boodschap.

In een noodsituatie draait alles om kalm blijven, prioriteiten stellen en de juiste technieken toepassen om je kansen op redding te vergroten. Survival is pas survival wanneer je uiteindelijk ook écht gered wordt.

Van een noodsituatie gesproken: wat doe je als er plots een beer je pad kruist? De beer heeft je vast al in de gaten dankzij je berenbel. Als je hem ziet, blijf dan kalm, maak jezelf groot en praat zachtjes. Loop nooit weg en houd je beren­spray klaar. Wanneer de beer dichterbij komt, beweeg dan langzaam achteruit en probeer een obstakel tussen jou en de beer te plaatsen. Blijf rustig en vermijd plotselinge bewegingen. Als de beer echt aanvalt, hangt je reactie af van de soort: bij een bruine beer maak je jezelf heel groot door met je handen te zwaaien, maak je veel lawaai en als het echt moet, sla je op de ogen of snuit. Bij een grizzlybeer of ijsbeer moet je echt alles inzetten om jezelf te verdedigen.

Bij verwondingen, ziekte of een val heb je baat bij snelle, praktische actie en een basiskennis van wondverzorging. Ga na de eerste verzorging op zoek naar hulp. Als je in groep bent, zorg dan dat er altijd iemand bij het slachtoffer blijft.