Opstaan in het holst van de nacht om ergens te midden van een natuurgebied of akkergrond te gaan speuren naar verscholen dieren. Zou jij het doen? Wannes Dermout wel! Met de hulp van zijn drone en warmtecamera lokaliseert hij onder meer nesten van bedreigde akker- en weidevogels. “De vogels hebben onze steun nu nodig. Anders zijn ze binnenkort verdwenen.”
© Robbert Schepers
Slachtoffers van intensieve landbouw en predatoren
Wanneer de nevel opstijgt boven de velden en de vogels fluitend wakker worden. Dat is voor Wannes hét moment om eropuit te trekken met zijn drone en warmtecamera. “Ik heb me gespecialiseerd in nestdetectie en daarvoor moet je nu eenmaal vroeg uit de veren. Wanneer de grond en de vegetatie nog goed koud zijn, kan de warmtecamera de warme eieren of vogels het best waarnemen.”
Akker- en weidevogels hebben het hard te verduren en staan op het punt om te verdwijnen. “Door intensieve landbouw vinden deze vogels nog weinig geschikte broedplaatsen. Veel nesten worden nooit uitgebroed omdat ze vernietigd worden door landbouwvoertuigen. Of ze vallen ten prooi aan predatoren”, zegt Wannes. “Met mijn drone en warmtebeeldcamera kan ik hen detecteren, zodat ze kunnen worden beschermd en opgevolgd.”
Drie pechvogels op een rij
Wannes en zijn drone speuren onder meer naar deze drie bedreigde akker- en weidevogels.
1. Wulp
De wulp is de grootste Europese steltloper en kan tot 57 centimeter groot worden. Hij is te herkennen aan zijn bruin verenkleed, zijn lange poten en lange, naar onder gebogen snavel. Daarmee boort hij gaten in de bodem om eten, zoals insecten en wormen, te zoeken.
2. Grutto
De grutto is een slanke steltloper, met lange poten, een steenrode borst en een lange, vrijwel rechte snavel. Hij eet vooral larven van langpootmuggen, tot wel 1.200 per dag! Nog een leuk weetje: de grutto roept zijn eigen naam.
3. Kieviet
De kievit is vooral te herkennen aan zijn unieke kuif en wit-zwart verenkleed. Zijn voedsel bestaat uit insecten, regenwormen en in mindere mate ook zaden. Van half maart tot half april is de kievit relatief makkelijk te spotten omdat hij opvallende, acrobatische zangvluchten maakt.
Kleine lichtgevende stipjes ziet Wannes op het warmtebeeld van zijn drone, wanneer hij eieren heeft ontdekt. Of iets grotere vlekken als het om een broedende vogel of kuikens gaat. In de Kalmthoutse Heide kon Wannes een unicum spotten. “Ik kreeg de vraag om er een nest van de wulp te detecteren, een akker- en weidevogel die ernstig bedreigd is. In het hele land zijn er nog maar een paar wulpenkoppels die op de heide broeden.” Het lukte. En het was fantastisch. “Een zalig moment. Ik kon een beeld maken van een volwassen wulp die op een nest met vier eitjes zat. En een maand later ook van het enige levende wulpenkuiken. We doopten het ‘de hoop van Vlaanderen’.”
Gedekte tafel voor predatoren
‘GRUTTO 16 – 17 KIEVIT’, zo staat er bij een foto op Wannes’ Instagram. Het is geen voetbaluitslag, wel het aantal nesten dat hij van beide vogels vond in Berlare. “Een opdracht die ik deed op vraag van Regionaal Landschap Schelde-Durme. Zonder detectie was de stand ongetwijfeld 0-0 geweest. Dan waren ze maaislachtoffers geworden of gevat door roofdieren.” Voor landbouwers is het vaak onmogelijk om zelf de nesten te spotten op hun akkers. “Ze zijn piepklein, gecamoufleerd en zitten goed verscholen. Landbouwmachines gaan daar zo over.”
Elk nest dat Wannes vindt, duidt hij met gps-coördinaten aan op een kaart. “En op basis van de foto’s determineer ik de soort. Alle gegevens worden gebruikt om de nesten te beschermen.”
Dat beschermen kan op meerdere manieren. “Met landbouwers kan overeengekomen worden dat ze rond de nesten maaien of ploegen. In natuurgebied worden nesten die nog niet uitgebroed zijn soms afgerasterd. Er komt dan een net rond dat roofdieren tegenhoudt.” Want ook predatoren als de vos, de marter of de kraai weten de nesten snel te vinden. “Omdat de broedbiotoop van de vogels zo klein geworden is, zitten ze dikwijls met veel bij elkaar. Roofdieren kunnen er zonder veel moeite voedsel vinden. Een ‘gedekte tafel’ noemen ze dat.”
Wie is Wannes?
LEEFTIJD
42 jaar
BEROEP
Startte in 2018 zijn dronebedrijf Falcoflight. Hij verricht voornamelijk natuurwerk
WOONPLAATS
Woont in Brakel
GEZIN
Heeft een vrouw en twee kindjes
HOUDT VAN
Natuur, hiken, muziek maken
Wannes doet zijn werk nooit alleen. “Zulke projecten zijn altijd een samenwerking tussen meerdere partijen. Het Agentschap voor Natuur en Bos is een grote initiatiefnemer. Net als Natuurpunt, het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Regionale Landschappen enzovoort.” Dat moet ook wel, om het financieel haalbaar te maken. “Af en toe krijg ik privé-aanvragen van landbouwers die het vermoeden hebben dat er een nest op een van hun akkers zit. Maar voor één nest kan ik niet zomaar uitrukken. Dat zou te duur worden.”
Want dronevliegen is een prijzige aangelegenheid. “De drone zelf is duur, maar ook de verzekering en de jaarlijkse licenties om over bepaalde gebieden te mogen vliegen. Want je mag niet zomaar overal je drone omhoog laten. Gelukkig maar.”
Pionier aan het werk
Wannes startte zijn bedrijf vier jaar geleden. “In België ben ik een pionier met mijn natuurwerk.” En pioniers, die krijgen de wind van voren. “Ik krijg weleens opmerkingen van voorbijgangers. En ik snap dat. Ik werk in natuur- en broedgebieden. Natuurlijk veroorzaak ik overlast. Maar ik werk wel snel en enkel als alle betrokkenen goedkeuring hebben gegeven.”
Spot Wannes een nest, dan vliegt hij er rakelings over. “De warmtecamera hangt onder mijn drone. Ik probeer laag genoeg te vliegen, zodat de camera tussen de vegetatie terechtkomt en een beeld kan maken.”
Soms levert dat grappige beelden op. Van een vos die even opkijkt uit zijn slaap, tot vogels die verschrikt naar het – jawel – vogeltje staren. “Na amper een minuut vlieg ik alweer door. Je kan ook te voet op zoek gaan naar nesten. Maar dan verstoor je het hele gebied. En je laat een geurspoor achter, waardoor dieren hun nest verlaten of roofdieren de nesten makkelijker weten te vinden. Met een drone heb je na een uur mooie beelden en een exacte locatie voor elk nest. Zonder één spoor achter te laten.”
Wannes’ favoriete dronemomenten
1. Wulp op het nest – Kalmthoutse Heide
“Eenzaam op de grote heidevlakte van de Kalmthoutse Heide broedde deze wulp, een pakkend en prachtig beeld tegelijk.”
2. Reekalfjes zij aan zij – Langemeersen, Oudenaarde
“Vaak krijgt een ree twee kalfjes. Deze lagen gezellig in het lange gras te wachten tot moeder hen kwam zogen.”
3. Vos kijkt op – Munsterbos, Munsterbilzen
“Een vos werd tijdens zijn ochtenddutje betrapt. Hij was niet uit zijn lood te slaan en dommelde tijdens mijn hele dronevlucht op hetzelfde plaatsje verder.”
Het eenzame wulpkuiken dat Wannes spotte in de Kalmthoutse Heide werd door de mensen van Natuurpunt Studie gemeten, gewogen en voorzien van een minuscuul zendertje. “Zo kunnen ze de gedragingen van het kuiken in kaart brengen. Waar haalt het eten? Waarom kiest het voor deze biotoop? En op welke manier kunnen we die biotoop eventueel uitbreiden?”
Meeleven met bedreigde vogels
Wannes volgt ‘zijn’ vondsten van nabij op. “Ik leef altijd heel erg mee. Onlangs had ik een project in Berlare waarbij we zeventien nesten van de zeldzame grutto hadden gevonden, met vier eitjes per nest. Als je dan hoort dat er uiteindelijk maar één of twee jongen overleefden, dan is dat hard. Maar dat is de realiteit waarin die dieren in leven.”
Het vinden en beschermen van de nesten is nog maar de eerste stap van vele, zo zegt Wannes. “Na het uitbroeden moeten de dieren ook nog kunnen overleven. Kuikens die afhankelijk zijn van eitwitrijke insectjes bijvoorbeeld, vinden soms niet genoeg voedsel. Omdat de biodiversiteit verslechtert. Ook de klimaatschommelingen spelen hier hun rol. Ik zie de aan- of afwezigheid van akker- en weidevogels dan ook als een barometer die bepaalt hoe het gesteld is met de biodiversiteit in een gebied. ”
“Rijk ga ik hier nooit van worden en fris ga ik er ook niet blijven uitzien als ik zo vroeg blijf opstaan”, glimlacht Wannes. “Maar de hoogdringendheid van het werk motiveert me. Die dieren hebben onze steun nu nodig, anders zijn ze binnenkort gewoon verdwenen.”
De bewustwording van dat probleem ziet Wannes de jongste jaren gelukkig toenemen. “Zeker tijdens de coronaperiode is de interesse bij mensen gegroeid. Ze trokken de natuur in en ontdekten vogels die ze nog niet kenden. Om dan te horen dat het met sommige soorten echt slecht gesteld is. Het houdt steeds meer mensen bezig.”
Ook de landbouwers. “Daar zie ik veel bereidheid om vogels te helpen. Het is een thema waarin de landbouw en de natuur kunnen samenwerken. Dat doet deugd.”
Vliegen voor ‘Onze Natuur’
Voor de natuurdocumentaire en -film ‘Onze Natuur’ mocht Wannes dronebeelden aanleveren. “Daar ben ik wel trots op. Ik maakte luchtbeelden over heel België. Van het Zwin tot de Ardennen. Ik kreeg de kans om te dronen in fantastische mooie natuurgebieden. Voor zonsopgang ben ik dan al op pad. Dat is zalig. Helemaal alleen zijn op een plek waar je normaal op dat uur nog niet mag komen. Mijn toestel opbouwen, me bewust worden van het gebied… Het vliegwerk dat ik heb, vliegt dan zo voorbij.”
Wannes zoekt naast akker- en weidevogels ook naar reekalfjes. “De eerste weken van hun leven liggen reekalfjes tussen de vegetatie. Ze bewegen zelfs niet wanneer je er vlakbij staat of een landbouwmachine nadert. Ze vertrouwen op hun camouflage. Hun moeder komt hen twee keer per dag zogen.”
Wanneer een reekalf is gevonden, wordt het heel voorzichtig verplaatst. “Dat doe ik niet zelf, maar laat ik over aan kenners. Ze verhuizen heel wat van de vegetatie mee, want er mag geen menselijk geurspoor achterblijven. Dan zou de moeder het kalf verstoten.” Reekalven krijgen een nieuwe plek naast de akker of in de graskant, ver weg van de landbouwmachines. “Moeder en kalf vinden elkaar terug door op elkaar te roepen.”
Kijken naar de wereld vanuit vogelperspectief
Wannes noemt zijn werk een droomjob. “Ik kom op de mooiste plekken, waar gewone bezoekers geen toegang toe hebben. Het zicht vanuit vogelperspectief blijft me verwonderen. Zelfs de schoonheid van landbouwgebied heb ik leren appreciëren. De stilte en de rust die daar ’s morgens hangt, de vogels die je hoort fluiten wanneer ze wakker worden... Plus: het is altijd mooi weer wanneer ik werk. In de regen kan mijn drone niet vliegen (glimlacht).”
Wannes’ absolute favoriet blijft de Kalmthoutse Heide. “Het is een heel uitgestrekt gebied en je hebt daar nog echt die heide. Prachtig om te zien. Ik vind dat we ons allemaal meer bewust mogen worden van de schoonheid van de lokale natuur. Tegelijk zie ik vanuit de lucht ook hoeveel werk er nog is. Hoe versnipperd alles is. Een natuurgebied is mooi om door te wandelen. Maar als je erover vliegt, zie je ook de industrie errond, het intensieve landgebruik…”
Al die versnipperde natuur zou opnieuw verbonden moeten worden, vindt Wannes. “Vlaanderen zou zo fantastisch mooi zijn. Zelfs het landbouwgebied. Als elke boer tussen zijn akkers een strook groen zou laten, voor de vogels om te broeden. Hoe mooi zou dat zijn? We zouden nooit meer op reis moeten gaan om prachtige natuur te zien.”
INFO: www.falcoflight.be
Laat je verder inspireren
Na al deze natuurpracht zin gekregen om zelf de natuur in te duiken? Ontdek de 20 mooiste weekendhuisjes om een heel rustgevend nachtje in de natuur door te brengen.
Genoeg te beleven buiten. Wandelen, vogels spotten, … en geocachen. Als je zin hebt om de natuur eens op een andere manier te ontdekken!
