Tips om de Nederlandse Waddeneilanden te verkennen
Voor de kusten van Nederland, Duitsland en Denemarken ligt een parelmoeren ketting: de Waddeneilanden, een door UNESCO beschermd universum geboetseerd door eb en vloed. Vijf van de bewoonde eilanden – en een resem zandplaten ertussen – behoren onze noorderburen toe. Waag je eens aan een rondje eilandhoppen van zuidwest naar noordoost: van Texel en Vlieland naar Terschelling en Ameland tot Schiermonnikoog.
LET OP: Op het moment dat we dit artikel schreven, waren niet-essentiële reizen buiten de Belgische landsgrenzen niet toegelaten. Wanneer jij deze blog leest, zijn de COVID-19-maatregelen mogelijk al versoepeld. Check de meest recente info van de overheid op www.info-coronavirus.be.
Denk eraan: ook al zijn de maatregelen inmiddels versoepeld of opgeheven, toch kan het zijn dat sommige bestemmingen nog bepaalde (reis)restricties opleggen. Kijk daarom ook altijd even de website van je land van bestemming na en contacteer indien nodig de lokale toeristische dienst voor je een vakantie boekt.
1. Texel: het Ibiza van het noorden
- ± 13.600 inwoners
- 170 km2
- Het grootste eiland van Nederland
Vanwege de goede connecties met het vasteland is Texel het populairste eiland bij dagtoeristen. Met meer dan veertig officiële natuurgebieden voelen alle groene jongens en meisjes zich hier thuis. Het grootste, het Nationaal Park Duinen van Texel, beslaat een kwart van het eiland. In het binnenland tref je als fietser of wandelaar tulpenvelden, historische dorpen met charmante kerkjes en veel schapenweides. Op het lange zandstrand kom je strandjutters tegen, op zoek naar een buit, en kan je de oude vuurtoren beklimmen.
Wandelen op Texel
Naast verschillende niet-officiële wandelingen lopen er 16 routes van Staatsbosbeheer door Texel. De kortste daarvan is 0,8 kilometer, de langste 20 kilometer. Combineren kan soms ook.
Deze route verkent het noordelijke gedeelte van het Nationaal Park, gekenmerkt door duinen en bossen. De Bertusnol, een hoge duin, is een fijne plek voor een picknick. Je kan er hazen en konijnen spotten en uitkijken op natuurgebied De Slufter en de vuurtoren. De kwelders van De Slufter zijn de enige plekken in Nederland waar de zee bij hoogwater het land kan binnenstromen, met een uniek vogel- en plantenleven als resultaat. Op de route passeer je ook Ecomare, waar jaarlijks 80 tot 100 zieke of verzwakte zeehonden op krachten komen. Maar ook vogels die olie in hun verenpak kregen, worden hier opgevangen. Daarnaast kan je er bijleren over de natuur van het eiland, wandelkaarten verkrijgen of je aansluiten bij een excursie naar duin of wad.
Fietsen op Texel
Texel telt 140 kilometer fietspaden. Geen eigen tweewieler meegebracht? Aan fietsverhuurders geen gebrek op dit populaire vakantie-eiland! Populaire routes zijn rondje noord (36 km), rondje west (36 km) of rondje zuid (42,6 km). Met behulp van knooppunten kan je gemakkelijk zelf je route samenstellen. Opgelet: de wind kan stevig tekeergaan op Texel!
Op deze route fiets je door de duinen en bossen van Nationaal Park Duinen van Texel. Je volgt de contouren van het eiland voorbij Den Hoorn, waarna het noordwaarts gaat tot in Den Burg, het grootste stadje van Texel met tal van gezellige terrasjes, winkels en restaurants. Wat verderop kan je bij Rozenhout kennismaken met het boerderijleven, lammetjes knuffelen en een demonstratie schapen drijven bewonderen. Vanaf de haven van Oudeschild gaat het opnieuw langs het water, totdat je het eiland langs weides en natuur doorsteekt tot bij je startpunt.
Hoe Texel bereiken?
Minstens elk uur vertrekt er vanuit Den Helder een veerboot die je in 20 minuten naar de overkant brengt. Den Helder is gemakkelijk met de trein te bereiken vanuit Amsterdam. Bus 33 brengt je vanaf het station rechtstreeks naar de haven. Vanaf het Texelse De Cocksdorp kan je met de boot naar het naburige Vlieland. Ook je fiets mag mee, mits betaling van een kleine toeslag.
2. Vlieland: eindeloze Sahara
- ± 1.200 inwoners
- 39 km2
- Het kleinste Waddeneiland
Fietsers en wandelaars hebben het rijk voor zich op het kleinste Waddeneiland. Auto’s zijn hier enkel toegestaan voor de weinige bewoners die vooral in het enige dorp, Oost-Vlieland, wonen. Niets benadrukt dat gevoel voor ruimte meer dan Vliehors, de grootste zandvlakte van Europa (24 km2), die meer dan de helft van het eiland inpalmt. Let op: deze ‘Sahara van het noorden’ is door de week een militair oefenterrein. In het weekend kan je het natuurgebied wel vrij bezoeken, al dan niet met de Vliehors Expres. Neem dan zeker een kijkje in het drenkelingenhuisje, waar vroeger drenkelingen terecht konden voor hulp. Nu is het een klein museum waar je allerlei aangespoelde attributen kan bekijken, van beenderen van zeedieren tot kunstgebitten.
Wandelen op Vlieland
Zes makkelijk combineerbare routes en in totaal 40 kilometer wandelpaden verwennen de stapper. Let op: in het broedseizoen, van 15 maart tot 1 augustus, brengen vogels in alle rust hun kroost groot. Sommige wandelroutes zijn dan verboden terrein.
Deze wandeling volgt de donkerblauwe paaltjes. Smeer je kuiten maar in, want je begint meteen met een stevige klim naar de Kikkerbult! Gelukkig beloont het uitzicht de inspanning. Bij laag water kan je de oesters tellen op de oesterbank. Deze route loopt door de meest woeste gebieden van Vlieland.
In Kroon’s Polders laten lepelaars, aalscholvers, kluten, scholeksters, bruine kiekendieven en tientallen andere soorten zich van dichtbij aanschouwen. Terwijl je door kwelders, wadden en polders stapt, hoor je soms de in de dijken verscholen nachtegalen en blauwborsten zingen. Een waar vogelparadijs! In de zomer is de zee van bloemen een extra aantrekkingspool.
Link: Hotel Posthuys
Fietsen op Vlieland
De fiets is het vervoersmiddel bij uitstek op het autoluwe Vlieland. Er liggen 26 kilometer fietspaden, vaak met schelpen verhard, die je dicht bij de natuur brengen.
De bekendste fietsroute op Vlieland volgt de westkust van het eiland door bossen en duinen. Op sommige plekken zie je de Noordzee aan de ene kant en de Waddenzee aan de andere. Halverwege beland je aan Hotel Posthuys. Heb je nog wat puf, dan kan je de Kroon’s Polders even te voet verkennen. Wie liever in het zadel blijft, draait z’n fiets om en rijdt door de bossen van de oostkust terug. Onderweg kom je de Vuurboetsduin, de hoogste van de Nederlandse Waddeneilanden, en de vuurtoren tegen.
Hoe Vlieland bereiken?
Met de veerboot ben je vanuit Harlingen in anderhalf uur op Vlieland. De duurdere sneldienst doet er 45 minuten over. Het station van Harlingen ligt vlak naast de terminal. Vanuit Vlieland kan je met de boot ook naar Texel of Terschelling. Op het eiland zelf is de fiets(er) koning.
Wist je dat ... de Waddeneilanden langzaam wegwandelen van het Nederlandse vasteland? Doordat de wind en de stroming voornamelijk van west naar oost bewegen, verdwijnen delen van de westelijke kant van de eilanden. Tegelijkertijd stroomt het water aan de oostelijke kant minder snel. Daardoor krijgen zand en klei de kans te bezinken, met de aanmaak van nieuw land tot gevolg. De meeste dorpjes liggen aan de westkant van de eilanden, maar bij hun stichting lagen ze veel centraler. In het verleden stortten zelfs al huizen en hele dorpjes in zee.
3. Terschelling: veenbessen en scheepswrakken
- ± 8.000 inwoners
- 85 km2
- De oudste vuurtoren van Nederland
Terschelling is een eiland van superlatieven: de Brandaris is de oudste vuurtoren van Nederland, de Berkenvallei is het grootste natuurlijke bos van de Waddeneilanden en op de Boschplaat leven duizenden vogels en unieke planten. Maar liefst 80 procent van het eiland bestaat uit natuur en geen enkel ander Waddeneiland bevat zoveel variatie – denk aan bossen en strand, duinvalleien en kwelders, polders en heide. Al vind je er evengoed sporen van een menselijk verleden. In het Wrakkenmuseum, bijvoorbeeld, dat vondsten uit meer dan 150 scheepswrakken tentoonstelt. Geen wonder dat hier heel wat schatten aanspoelden: het strand is 30 kilometer lang en op sommige plekken een kilometer breed.
Wandelen op Terschelling
Boven op het lokale wandelnetwerk stippelde ook Staatsbeheer zeven gevarieerde routes uit op dit eiland. Avonturiers kunnen daarnaast ook een wandeling maken in de ongerepte natuur van De Boschplaat, die toegankelijk is van september tot en met februari.
Een pareltje voor natuurliefhebbers! Denk aan een opeenvolging van prachtige landschappen, pittige klimmen op kloeke duinen en heel wat mogelijkheden om dieren te spotten. Op de zandbanken rusten zeehonden en dwergsternen uit en af en toe dartelt er een ree voorbij. Vooral in de winter, wanneer de geur van de zee in je neusgaten prikt en een ijskoude regenbui weleens in je nek valt, ga je hier helemaal op in de natuur. “Het winterse weer zorgt voor een unieke beleving”, aldus de boswachter. Even op adem komen doe je bij De Walvis.
Fietsen op Terschelling
Ook al zijn er geen fietsknooppunten op Terschelling, toch is het eiland een droombestemming voor wie op twee wielen door het leven gaat. De mogelijkheden zijn groot: zo kan je door duinen en polders fietsen, over de dijk langs de Waddenzee of met een gehuurde fatbike over het strand.
Geschiedenisfreaks halen hun hart op aan deze tocht rond het eiland, die elke plek van historische of culturele waarde aandoet. Al trappend ontdek je onder meer de oudste vuurtoren van Nederland, de Brandaris uit 1594, en de strandvonderijschuur. Afhankelijk van de wind kies je voor een tocht met de klok mee of tegen de klok in. Wind in de haren, zout op de lippen en trappen maar.
Hoe Terschelling bereiken?
Vanuit de haven van Harlingen, die naast het station ligt, brengt een veerboot je in twee uur op Terschelling. De sneldienst doet er drie kwartier over. Ook vanuit Vlieland geraak je gemakkelijk op Terschelling. Verbindingen met Ameland zijn sporadischer, omdat de overtocht enkel bij hoogwater mogelijk is.
Wadlopen: wandelen op het water
Tijdens laagwater, wanneer de zandbanken droog zijn, kan je over de bodem van de Waddenzee wandelen – wadlopen, heet dat. Je ploetert soms tot aan je middel door slikvlakten en getijdengeulen, door modder, slib en zeegrasvelden. Onderweg kom je vogels, vissen, krabben, zeekraal, planten en zeehonden tegen. Belangrijk: kies voor een ervaren gids, die de getijen als zijn broekzak kent. Op elk Waddeneiland kan je, al dan niet in groep, een wandeltocht over het wad maken, bij de toeristische dienst, Ecomare (Texel) of De Noordwester (Vlieland).
4. Ameland: het mooiste strand van de Waddeneilanden
- ± 3.750 inwoners
- 59 km2
- Bijnaam: de ‘Waddendiamant’
Ameland kreeg zijn bijnaam, de Waddendiamant, niet zomaar. In de stokoude dorpen waart een ver vervlogen geschiedenis van walvisvaart en koopvaardij, maar vooral de natuur mag hier ongegeneerd schitteren: bossen, moeras, heide, natuurgebieden als De Hôn en Het Oerd en meer meeuwen en sternen dan mensen. Al is het meest kenmerkende Amelandse icoon wel het strand, 27 kilometer lang aan de noordkant van het eiland. Het werd uitgeroepen tot het mooiste strand van de Waddeneilanden.
Wandelen op Ameland
Wandelaars die Ameland te voet willen verkennen, vinden inspiratie bij de acht routes van Staatsbosbeheer.
Dit boswachterspad verkent het eeuwenoude duinlandschap aan het westelijkste staartje van Ameland. Beklim de Engelmansduin, sta stil bij de weidsheid en ervaar de stilte. Al zorgen zeker in het voorjaar de vogels voor een drukte van jewelste. Over onverharde paden loop je over stuifduinen en door rietmoerassen. Wie lang genoeg blijft plakken, kan de zonsondergang aanschouwen vanop het strand. Achteraf heb je zeker een pannenkoek verdiend bij Onder de Vuurtoren.
Fietsen op Ameland
Dankzij honderd kilometer aan fietspaden kan je deze Waddendiamant probleemloos op twee wielen ontdekken.
Vanuit Nes fiets je langs witte stranden, groene bossen, bloeiende heidevelden en de zachtjes kabbelende Waddenzee richting Hollum, in 2020 verkozen als een van de vijf mooiste dorpen van Nederland. Een écht Waddendorp, aldus de jury, met kapiteinshuizen, een molen én een vuurtoren als uit een kinderboek. Daarna gaat het via de oostkust terug naar Nes. Onderweg fiets je langs een breed strand en voorbij schattige polderdorpjes.
Hoe Ameland bereiken?
De boot naar Ameland vertrekt in Holwerd en doet er 45 minuten over. Holwerd heeft geen treinstation. Met de trein spoor je tot in Leeuwarden, waarna je met de bus tot in Holwerd geraakt. Vanuit Ameland vertrekken sporadisch overzetten naar Terschelling. Heel zelden vaart er een boot naar Schiermonnikoog of Vlieland.
5. Schiermonnikoog: een en al rust
- ± 950 inwoners
- 40 km2
- Het hele eiland is een nationaal park
Dit autoluwe eiland heeft de kleinste bevolkingsdichtheid van alle Waddeneilanden. Sinds 1989 is Schiermonnikoog een nationaal park, doorkruist door wandel- en fietspaden. Kwelders, duinen, bossen, polders, plassen en wadden: dit eiland is een paradijs waar honderden vogel- en andere diersoorten zich thuis voelen. Net als honderden planten, waaronder negen wilde orchideeën. Lang geleden woonde hier een groep monniken, gekleed in grijze pijen, die het land indijkten en Schiermonnikoog z’n naam schonken. Schier betekent namelijk grijs, oog is een synoniem voor eiland.
Wandelen op Schiermonnikoog
Door zijn compacte grootte is dit eiland prima te bewandelen. De lokale toeristische dienst suggereert vijf groene wisselroutes, van vijf tot twintig kilometer. Ook bij Natuurmonumenten vinden wandelaars en trailrunners inspiratie.
Deze wandeling laat je kennismaken met het proces van stuivend zand en groeiende duinen. Al snel beland je aan de Westerplas, waar je vanuit de vogelkijkhut lepelaars, futen, meerkoeten, barmsijsjes, rietsgorsen en roerdompen spot. Daarna gaat het naar Het Rif, het breedste strand van Europa. Op sommige plekken wandel je anderhalve kilometer op wit zand voordat je aan het water komt. Deze enorme vlakte, waar je vaak zeehonden kan waarnemen, overstroomt gedeeltelijk bij hoogwater.
Fietsen op Schiermonnikoog
Schiermonnikoog werkt niet met een systeem van paaltjes zoals andere Waddeneilanden – natuur moet er zoveel mogelijk natuur blijven. Wel zijn er fietsroutes beschikbaar op papier. Een drietal daarvan kan je ook downloaden op je gps of smartphone.
Net na je start passeer je een walviskaak, een indrukwekkend souvenirtje uit het arctisch gebied. Langs beeldige eilandershuisjes, waaronder het oudste van Schiermonnikoog, duik je daarna de duinen in. De hoogste duinen bieden een helikopterzicht over het hele eiland. Onderweg is er plaats voor geschiedenis, bijvoorbeeld bij Bunker Wassermann, maar vooral voor véél natuur. Check bij de Westerplas zeker de vogelkijkhut.
Hoe Schiermonnikoog bereiken?
Vanuit de haven van Lauwersoog vertrekken vijf afvaarten per dag, die 45 minuten over de trip naar Schiermonnikoog doen – of 20 minuten met de sneldienst. Lauwersoog heeft geen treinstation, maar een bus vanuit Groningen of Leeuwarden, beiden regelmatig bediend met een trein vanuit Amsterdam, brengt je tot in de haven. Heel sporadisch is er een directe overtocht naar Ameland.
Wist je dat ... de vuurtoren van Schiermonnikoog vier keer knippert en dan zes seconden stil blijft? Die van Ameland knippert drie keer en is dan zes seconden stil. Dat heeft te maken met de lettergrepen van de eilandnamen. Zo ontdekken schippers hun locatie.
Klaar om het ruime sop te kiezen? In A.S.Magazine 53 (lente 2021) lees je het volledige relaas van drie dagen zeilen op de Waddenzee! Vraag naar A.S.Magazine in de winkel of lees het hier digitaal.
Wind in je haren, zout op je huid en de zon in je ogen … Er gaat niets boven een tripje naar de kust! Journaliste Veerle Helsen kent de beste plekjes in Europa om je voeten in het zand te duwen.
Vertrek nooit richting de Waddeneilanden – alias hét vogelparadijs bij uitstek – zonder een verrekijker op zak! Wij helpen je met het kiezen van het juiste model om je spotterskansen gevoelig (uit) te vergroten.
