Koppel doet leuke dingen buiten in de herfst

10 herfsttips voor buitenavonturen

De dagen worden wat korter en de bomen wat kaler, maar waarom zou je heimwee hebben naar de zomer? De herfst is hét moment om naar buiten te trekken, want dit is het seizoen waarin er honderd-en-één dingen te beleven zijn in de natuur. Ga op pad en ontdek de troeven van het najaar in je eigen land!


1. Op safari in eigen land

Als je ergens in België op safari kan gaan, dan wel in de dichte wouden van de Ardennen. Van everzwijnen, edelherten, vossen en dassen tot bevers, wolven, wilde katten en lynxen: allemaal hebben ze het prima naar hun zin in de wildste uithoeken van ons land. Sommige dieren, zoals de ongrijpbare lynx, laten zich bijna nooit spotten. Anderen kan je mits een goede voorbereiding en wat geluk wel bewonderen.

Vos (Vulpes vulpes)

vos spotten
  • Wanneer? Bij valavond of in de ochtendschemering.
  • Waar? In de hele Ardennen, maar zeker in de regio rond Saint-Hubert.
  • Sporen. Een vossenpootafdruk lijkt wat op die van een hond, maar de middenvoetkussens zijn kleiner en de nagelafdrukken scherper. De afdruk van een vos is ook slanker. In z’n territorium deponeren vossen hun uitwerpselen vaak op een steen, graspol of ander verhoogje. Peuterend met een stokje leer je over zijn dieet, maar raak de uitwerpselen nooit aan met je hand! Er kunnen eitjes van de lintworm inzitten.
  • Pro-tip. Schijn bij valavond snel met een zaklamp over een veld, zonder stil te houden op één specifieke plek.

Edelhert (Cervus elaphus)

edelhert spotten
  • Wanneer? Bij valavond of vroeg in de ochtend.
  • Waar? Aan bosranden of op velden, vooral in de Hoge Venen, de streek rond Houffalize en La Roche-en-Ardenne. In het woud van Saint-Hubert zijn er uitkijktorens om herten te spotten.
  • Sporen. Hoe weet je of je met de afdruk van een edelhert te maken hebt, en niet van een ree of damhert? Het edelhert heeft een rondere hoef die een stukje groter is, tot 12 cm lang. En omdat ze lange benen hebben, staan de prenten zo’n 120 cm uit elkaar.
  • Pro-tip. De zintuigen van edelherten staan op scherp. Vermijd parfums of tabak en draag kledij die geen lawaai maakt. En zet je gsm af – een piepje op een verkeerd moment verpest al je kansen.

Everzwijn (Sus scrofa)

everzwijn spotten
  • Wanneer? Bij schemering of ’s nachts.
  • Waar? Aan bosranden of op weggetjes tussen velden. Overal in de Ardennen, maar vooral in de Oostkantons, de streek rond Houffalize, de wouden rond de Semois en die rond Martelange, nabij de grens met Luxemburg. Wilde zwijnen houden van eiken- en beukenbossen.
  • Sporen. Deze dieren woelen graag aarde om. Ze nemen ook geregeld een modderbad en schuren dan achteraf tegen een naburige boom.
  • Pro-tip. Everzwijnen ruiken en horen een mens vanop afstand. Stil en geduldig wachten nabij sporen verhoogt je kansen. Of neem Obelix mee, natuurlijk.

Heb je eindelijk één van die prachtige dieren in het wild kunnen spotten? Met deze praktische tips maak je de mooiste foto’s van je unieke ontmoeting.


2. Bevers spotten voor beginners

bever spotten

Kleine kraaloogjes, grote knaagtanden, zwemvliezen tussen de tenen en die typische platte, geschubde staart: wie al ooit een bever in levenden lijve zag, twijfelt geen moment. Je moet wel geluk hebben, want deze ‘schrijnwerkers van het dierenrijk’ zijn vooral ’s nachts actief. Al kruipen ze ook in de ochtend- en avondschemering weleens behoedzaam uit hun burcht. Alert zijn is de boodschap!

  • Rivieren, beken, meren en vijvers met bomen langs de oever zijn de geliefkoosde woonplek van de bever, zolang het water tijdens de zomer niet volledig opdroogt en tijdens de winter niet tot op de bodem bevriest. Bos staat op nummer 1, maar ook landbouwgebied en zelfs stadscentra komen in aanmerking.
  • Hou je ogen open voor kale takken, omgeknaagde bomen en zelfgebouwde dammen van takken en aarde: dit zijn onmiskenbare tekenen dat er een bever in de buurt rondhangt.
  • Let ook op lage hoopjes modder, bladeren en twijgen met een sterke geur: dit zijn ‘geurposten’ die de bever achterlaat in de buurt van zijn territorium, langs oevers en dammen. Dat bijzondere parfum is bevergeil of castoreum, een harsachtig goedje dat hij ook gebruikt om zijn vacht in te vetten.
  • Een beverburcht ziet eruit als een grote hoop takken, twijgen en modder, dat als een eilandje in het water of langs de oever ligt. Binnenin is het een wirwar van gangen en verdiepingen die naar de nestkamer leiden.
  • Zie je een snuitje boven het water uitsteken? De ogen, oortjes en neusgaten van de bever liggen op één lijn: handig om tijdens het zwemmen te kijken, ruiken en horen zonder op te vallen.

WIST JE DAT...

  • … bevers dammen in riviertjes en beken bouwen om het water te doen stijgen? Zo komt de ingang van hun burcht veilig onder water te liggen.
  • … een bever zijn neus en oren kan afsluiten met een klepje wanneer hij onder water duikt? Zo krijgt hij geen water binnen terwijl hij aan een boomstammetje knaagt.
  • … in de blindedarm van de bever speciale bacteriën zitten die de enorme hoeveelheden schors en twijgjes, die de bever dagelijks naar binnen speelt, helpen verteren?
  • … hij met zijn platte staart op het wateroppervlak klapt om zijn soortgenoten te waarschuwen en indringers te verjagen?
  • … de grootste beverburcht ter wereld, in het Canadese nationaal park Wood Buffalo, zo’n 800 meter lang is en je zelfs vanuit de ruimte kan zien?

In onze streken komen steeds meer verloren gewaande wilde dieren voort, denk maar aan de terugkeer van de bever, de wolf en de lynx. Door rewilding – beter bekend als: de natuur z’n gang te laten gaan – krijgt wildlife in Europa opnieuw een kans.


3. Uilen herkennen

Wie dacht dat uilen alleen maar ’s nachts op jacht gingen, mist heel wat actie! Wist je dat je aan de kleur van hun ogen kan zien wanneer ze het liefst uitvliegen? Ook de locaties waar je de meest voorkomende soorten kan spotten, zijn heel divers. Welke is jouw favoriet?

Kerkuil

kerkuil spotten

©Natuurpunt

  • Looks: wit, hartvormig gezicht met zwarte ogen
  • Bioritme: jaagt enkel ’s nachts
  • Roep: een schelle, luid brullende of blazende roep
  • Leefgebied: in (kerk)torens en oude schuren, op akkers en weilanden
  • Extra: de kerkuil houdt niet van sneeuw en vrieskou

Steenuil

steenuil spotten

©Natuurpunt

  • Looks: bruin gespikkeld met witte wenkbrauwen en felgele ogen
  • Bioritme: houdt van een vlucht bij daglicht
  • Roep: een schel, fluitend ‘waw-waw’
  • Leefgebied: in kleine schuren of weides met veel paaltjes of knotwilgen
  • Extra: de steenuil is het kleinste uiltje in onze streken

Bosuil

bosuil spotten

©Natuurpunt

  • Looks: bruine, rolronde kop met zwarte ogen
  • Biotritme: een echte nachtbraker
  • Roep: een langgerekte ‘hoe’, met af en toe een trillend ‘hoehoehoe’
  • Leefgebied: loof- en gemengd bos en stadsparken
  • Extra: een koppel bosuilen laat z’n broedplaats nooit in de steek

Oehoe

oehoe spotten

©Natuurpunt

  • Looks: geelbruine kop met oorpluimpjes en oranje ogen
  • Bioritme: verkiest de schemering
  • Roep: het typische ‘oehoe’
  • Leefgebied: aan rotsen, in bossen of open vlaktes
  • Extra: de oehoe is één van de grootste uilen ter wereld

Ransuil

ransuil spotten

©Natuurpunt

  • Looks: grijsbruine kop met opvallende oorpluimen en feloranje ogen
  • Bioritme: jaagt vooral in de schemering
  • Roep: een heel zacht ‘hoe’
  • Leefgebied: in wilgenbossen, naaldbossen en open plekken
  • Extra: heel onopvallende vogel die je amper hoort of ziet

Wil je meer inheemse vogels leren herkennen? Met deze handige tips en foto's spot je met gemak de meest voorkomende bosvogels in onze streken.


4. De trek van de kraanvogels

De trek van kraanvogels volgen

Misschien zie je spontaan Aziatische vergezichten voor je wanneer je aan een vlucht kraanvogels denkt, maar toch kan je deze elegante dieren ook in Europa spotten. Tijdens de herfst vliegen ze massaal van hun zomerverblijf in het Hoge Noorden over onze streken richting warmere oorden om daar de winter door te komen. Wil je de trek van de kraanvogels niet missen? Wees dan heel alert, want op een paar dagen tijd is het schouwspel al voorbij!


WIST JE DAT...

  • … je van eind oktober tot begin november de kraanvogels met duizenden tegelijk boven het oosten van België, over Luxemburg en dwars door Frankrijk kan zien passeren? Her en der maken ze tussenstops om even op adem te komen, en dat is nodig, want in totaal leggen ze meer dan 4.000 km af.
  • … de kraanvogels die je bij ons ziet, elk jaar dezelfde migratieroute afleggen? Vanuit het noorden van Duitsland (Rügen en Diepholz) naar Lac du Der (ten oosten van Parijs) en van daaruit naar het zuiden van Frankrijk (Arjuzanx) en verder naar Spanje (Extremadura).
  • … in de lucht kraanvogels meteen opvallen door hun blauwgrijze verenkleed, slank silhouet, lange uitgestrekte nek en steltpoten? Net als ganzen vliegen ze in een V-formatie en maken ze een luid, trompetachtig kabaal bij het overvliegen.

TIP: Wil je kraanvogels spotten op één van hun rustplaatsen? Ga dan op zoek in gebieden langs hun route die volledig door water omgeven zijn. Zo kunnen ze veilig een tukje doen zonder een aanval van een vos of ander roofdier te vrezen.


Met een goede verrekijker kan je deze indrukwekkende dieren van veel dichterbij bestuderen. Wij helpen je met het kiezen van het juiste exemplaar voor vogelspotters.


5. Wildplukken voor dummies

wilde bessen plukken

Onkruid, een pest? Vergeet het! Wie regelmatig gaat wildplukken, komt letterlijk een stapje dichter bij de natuur. En als je weet waar te zoeken, vind je in de buitenlucht alle ingrediënten voor een 5-sterrengerecht. Zo begin je eraan:

Waar?

De meeste variatie aan eetbare planten vind je waar bos en heide in elkaar overgaan of aan de rand van paden, in bermen en langs hagen.

Wat?

Begin met makkelijk te vinden en herkenbare soorten: 

  • Rode klaver: gebruik de zoete bloemblaadjes in een salade, decoreer er je drankje mee of zuig er gewoon de zoete nectar uit. Jummie!
  • Witte dovenetel: de witte bloemetjes kan je zo opeten en de plant zelf is ideaal voor soep of salades. In tegenstelling tot de brandnetel kan je de dovenetel rustig plukken zonder irritatie.
  • Smalle weegbree: de jonge blaadjes smaken heerlijk in een stoofpotje of een omelet, maar ook rauw kan je ze eten. Last van een kriebelhoest? Trek thee van de weegbree!
  • Zevenblad: makkelijk te herkennen aan zijn zeventallige blad kan je dit plantje verwerken in een soep of bereiden zoals spinazie. Je vindt hem soms zelfs gewoon in je tuin!

Hoe?

Proef nooit van een plant tenzij je écht zeker bent dat hij eetbaar is. Met een uitgebreide wildplukgids op zak kan je steeds dubbelchecken of het onkruid dat je in je mond wil proppen niet giftig is. Loopt het toch mis? Contacteer dan zo snel mogelijk het Antigifcentrum op 070 245 245, beschikbaar elke dag, 24 op 24 uur.

Wil je de meest voorkomende eetbare planten snel leren herkennen om er je eigen potje mee te koken? Met Wildplukken van De Buitenkeuken heb je in geen tijd je ingrediënten bij elkaar geplukt.


6. Op ontdekking langs bierroutes

De Belg en zijn bier, het is een verhaal apart. Tijdens deze wandel- en fietstochten kan je de mooiste natuurplekjes combineren met een biertje bij een lokale brouwerij of een authentiek café. Schol!

Lambiekwandeling door Alsemberg, Dworp en Beersel

  • Afstand: 16 km
  • Start: Bezoekerscentrum ‘De Lambiek’ in Alsemberg

Een tocht door een streek met een rijke brouwersgeschiedenis, van Hanssens Artisanaal langs Oud Beersel en de Drie Fonteinen, een ambachtelijke familiebrouwerij die je op afspraak kan bezoeken.

 

GR van de trappistenabdijen in Chimay, Rochefort en Orval

  • Afstand: 290 km
  • Start: Abdij van Scourmont in Chimay

Gemarkeerd met de typisch wit-rode streepjes is deze langeafstandstocht ideaal voor doorgewinterde wandelaars met grote dorst. Elk van de twee trajecten – van Chimay naar Rochefort (174 km) en van Rochefort naar Orval (116 km) – begin en sluit je af met een heerlijke trappist.

 

Bierfietsroute door Diksmuide, Lo-Reninge en Alveringem

  • Afstand: 44,90 km
  • Start: Grote Markt van Diksmuide

Van de Dolle Brouwers en Brouwerij Verstraete in Diksmuide gaat het naar de nostalgische kroegen van Lo-Reninge. In de herberg van Mout- en Brouwhuis De Snoek in Alveringem kan je bekomen van je tocht met een Snoekbiertje.


7. Kamperen in ’t wild

Man doet aan wildkamperen in de herfst

Wildkamperen is helaas verboden in België. Wil je toch eens de nacht doorbrengen middenin de natuur, dan ben je van harte welkom op één van de vele paalcampings – letterlijk een kampeerplek rond een paal – die ons landje rijk is.

 

Op zo’n afgebakende bivakzone mag je gratis je tentje neerpoten, al moet je je voor de goede orde wel aan enkele regels houden:

  • Overnachten doe je met maximaal 3 trekkerstentjes en maximaal 10 personen in een straal van 10 meter rond de paal.
  • Enkel wandelaars, fietsers en ruiters mogen gebruik maken van de bivakzone. Auto’s zijn niet toegelaten!
  • Paalkamperen gebeurt volgens het ‘first come, first served’-principe. Na 48 uur ben je verplicht plaats te ruimen voor nieuwe kampeerders.
  • Tijdens je verblijf respecteer je de rust, de omgeving en je medekampeerders en laat je geen afval of andere sporen na in de natuur.
  • Een open vuur maken is meestal niet toegestaan in een bivakzone, een kookvuurtje gebruiken mag wél.

Onze favoriete paalcampings

  • In natuurgebied Het Vinne in Zoutleeuw breng je de nacht door naast het grootste natuurlijke binnenmeer van Vlaanderen – ideaal voor vogelspotters en natuurfotografen.
  • De bivakzone bij het Pavillon des Traqueurs in Nassogne ligt middenin de indrukwekkende Ardense bossen in de buurt van Saint-Hubert. In het najaar zit je hier op de eerste rij om wildlife te spotten, maar let op: ook jagers hebben het op deze bivakzone gemunt!
  • Voor bikepackers kon privé-bivakzone Wereldboom in Horebeke niet beter gelegen zijn. In het hartje van de Vlaamse Ardennen is dit de perfecte uitvalsbasis om de bakermat van de Ronde van Vlaanderen te verkennen.

8. Op wandel in de Ardennen

Wandelen in de Ardennen

Bossen, kastelen, rivieren en wilde dieren: in de Ardennen schuilt er achter elk hoekje een verrassende wending. Langs deze goed verstopte wandelroutes waan je je eventjes in een andere (sprookjes)wereld!

Langs het water: vallei van de Statte

  • Afstand:10 km
  • Start: kerk van Solwaster
  • Wegwijzers: blauwe rechthoek

Deze kabbelende beek ontspringt in de Hoge Venen en baant zich een grillige weg door de bossen. Je wandelt over houten bruggen en langs fluogroen bemoste rotsen totdat je aankomt bij de Cascade de Nûtons. Vooral na hevige regenval zorgt die ‘trollenwaterval’ voor mooie plaatjes. En wat gezegd van de Rots van Bilisse, een steile wand van een half miljard jaar oud?

 

Weg van de wereld: woud van Saint-Hubert

  • Afstand: 19,6 km
  • Start: kruispunt van Sapin-Fi
  • Wegwijzers: blauw vierkant

Als je ergens in België weg van de wereld kan zijn, into the wild, dan wel in deze bossen. Vanuit Saint-Hubert kan je naar verluidt tot in Frankrijk of Duitsland wandelen zonder ooit het gebladerte te verlaten. Verbaast het je dat deze paadjes ‘de wegen der eenzaamheid’ worden genoemd? Hier kruis je eerder het pad van een hert dan dat van een medemens.

 

Met kinderen: vallei van de Semois

  • Afstand: 13 km
  • Start: Vresse-sur-Semois
  • Wegwijzers: rode rechthoek

Misschien ben jij (of je partner) wel geïnteresseerd in de overblijfselen van de eeuwenoude tabaksteelt in deze regio, maar ook de kinderen vervelen zich hier niet. Zij halen hun hartje op aan de prachtige panorama’s en op de vlotte paadjes naast de Semois. Onderweg passeer je voldoende zitbanken voor pauzes.

 

Kans op wildlife: oostelijke Ourthe

  • Afstand: 14 km
  • Start: de vijvers van Cherapont
  • Wegwijzers: blauw kruis

De knabbelsporen op de bomen verraden al snel dat je op beverterrein bent. Met wat geluk spot je de schattige knager in de Ourthe. In de zomer verblijven hier ook zwarte ooievaars, al heb je nog veel meer bof nodig om er eentje in het vizier te krijgen. Maar ook zonder beesten is deze wandeling over bruggen en landwegen, en door Ardense dorpen en bossen de moeite.

 

Langs kastelen en panorama’s: luswandeling Bourscheid

  • Afstand: 10,9 km
  • Start: de lagere school van Bourscheid, Luxemburg
  • Wegwijzers: blauwe plakkaatjes

De middeleeuwse burcht van Bourscheid is er eentje zoals in een kindertekening: genesteld op een rots, met kantelen en fotogenieke torentjes. Maar ook de rest van deze wandeling mag er wezen. Doorheen uitgestrekte eikenbossen en ongerepte natuur en langs magnifieke vergezichten ontdek je een prachtig stukje Groothertogdom.

9. Fietsen langs trage wegen

Wil je Vlaanderen op z’n mooist ontdekken? Maak eens een fietstochtje langs deze oude spoorwegen en vernieuwde jaagpaden:

Het Vierarmenkruispunt van Dessel

  • Afstand: 45 km
  • Start: Provinciaal Domein Zilvermeer in Mol

Moeite met kiezen? Vanuit Dessel kan je letterlijk alle kanten uit, langs het kanaal naar Herentals, Schoten, Kwaadmechelen en Beverlo. Want behalve witte zandgrond en groene dennenbomen vind je in de Kempen ook heel veel water!

 

Langs de Blinker en de Stinker

  • Afstand: 47 km
  • Start: Kerkstraat in Damme

Via de fietsknooppunten ga je op ontdekking tussen Damme en Maldegem, langs het Schipdonkkanaal (de ‘Stinker’) en het Leopoldskanaal (de ‘Blinker’). Ook de Damse Vaart mag niet ontbreken tijdens dit tochtje door de Vlaanders.

 

Flirten met de grens in Limburg

  • Afstand: 44 km
  • Start: Kanaal in Oud-Rekem

Geen gebrek aan jaagpaden in het grensgebied tussen Belgisch en Nederlands Limburg … Flaneren op twee wielen doe je hier langs het Albertkanaal, de Maas en de Zuid-Willemsvaart op piekfijn onderhouden routes. Welkom in het fietsparadijs!


Wat is een jaagpad?

  • Oorspronkelijk was het een pad langs een kanaal of rivier dat werd gebruikt om schepen voort te trekken, ook wel ‘jagen’ genoemd, bij sterke wind of tegenstroom.
  • Vandaag worden jaagpaden vooral gebruikt als dienstweg voor het onderhoud van de waterwegen, oevers en bruggen.
  • Vaak maken ze deel uit van de openbare weg en zijn ze voorbehouden voor fietsers, joggers, wandelaars en skaters. De maximumsnelheid bedraagt 30 km/u.

10. Op twee wielen door de Ardennen

fietsen door mooie natuur in België

Elke adelaar wil soms zijn vleugels uitslaan. De lokroep van de bergen weerklinkt. In België beland je dan snel in de Ardennen, waar kleine baantjes door dichte bossen leiden. Afzien is nog nooit zo mooi geweest.

Klimuitdagingen

Smeer je kuiten maar in, want deze steile hordes neem je niet zonder de juiste voorbereiding en een kilootje of twee grinta in je lijf.

 

Col du Stockeu (Stavelot)

Op deze beklimming gaan de steilste stukken boven de 20 procent. Er staat een standbeeld van de bekende Vlaamse Eddy Merckx, de Kannibaal, die je kan eren door erlangs te sjezen. Al is een bescheidener tempo zeker geen schande.

 

Muur van Hoei

Venijnige helling die al sinds 1983 de Waalse Pijl beslecht en waar de mindere goden om hun moeder roepen. Een 1,4 kilometer lange kruistocht, want de route slingert langs zeven kapelletjes. Volgt de verrijzenis bij de kerk op de top?

 

Col de Haussire (La Roche-en-Ardenne)

Volgens kenners de moeilijkste klim van de Benelux. Vier kilometer harken, ongenadig lang naar Belgische standaarden: aan deze kuitenbijter lijkt geen einde te komen.

Laat je innerlijke wielrenner uit

Kilometers vreten over golvende landschappen en schijnbaar eindeloze stroken asfalt: voor deze ritten heb je uithoudings- én doorzettingsvermogen nodig.

 

Ourdalroute

  • Afstand: 111 km, 1,419 hoogtemeters
  • Start: Büllingen

Geen betere manier om de Belgische Oostkantons te leren kennen dan kromgebogen over het stuur. Deze route slingert door charmante dorpen en ingeslapen platteland. Langs de kabbelende Our flirt je meermaals met de Luxemburgse grens.

 

Lus van Orval

  • Afstand: 78 km, 922 hoogtemeters
  • Start: Florenville

Locals vergelijken de Gaume graag met de Franse Provence. Niet onterecht: deze lus gaat over glooiende hellingen en langs meanders van de Semois. Die kuip abdijbier heb je dubbel en dik verdiend.

 

W7: Over Ardense wegen

  • Afstand: 208 km
  • Start: Ternaaien (Wezet)

Een langeafstandsroute die de Ardennen oversteekt van noord naar zuid, waar moeten we tekenen? De W7 leidt fietsers van Luik tot in Bouillon. Op te delen in vijf etappes, al kunnen de stoerste pedaalridders het in één keer proberen.

Let’s get dirty!

Ben je een mountainbiker met een aangeboren liefde voor offroad modderavonturen en natuurlijke hindernissenparcours, dan zijn deze trajecten je op het lijf geschreven!

 

Het rode land van Dudelange

Afstand: 24,5 of 27,6 km

Start: Dudelange

Het mijnverleden drukte een duidelijke stempel op dit land: hier ploeg je over roestrode aarde. Nauwelijks vijf minuten ben je uit de stad of je crost al over smalle, steile paadjes. Hoogtevrees laat je best thuis.

 

Grand Raid Godefroy

  • Afstand: 41 km
  • Start: Bouillon

In de bossen ben je enkel omringd door stilte. En het geluid van je eigen gehijg, want dit parcours is best pittig. Gelukkig kan je soms op adem komen en genieten van fantastische uitzichten op de Semois.


egel spotten

Ook in je eigen achtertuin valt er heel wat te beleven in het najaar! Volg deze handige tips als je zoveel mogelijk bezoekers in je tuin wil zien.

In de herfst durft er wel eens een stormpje te waaien of een regenbuitje te vallen. Met de favoriete regenjassen van onze outdoorexpert loop je er altijd droog bij.

Cookie-instellingen voor de beste online A.S.Adventure-ervaring

A.S.Adventure maakt gebruik van marketing, analytische en functionele cookies en vergelijkbare technologieën. Ook derden en sociale netwerken kunnen cookies plaatsen via onze website. Als je op “accepteren” klikt, ga je hiermee akkoord. Je kan voorkeuren ook wijzigen en wij slaan jouw keuze twee jaar op. Direct je keuze wijzigen? Dat kan via de cookie policy button onderaan alle pagina's.