Sterrenkijken? Zo spot je sterrenbeelden

Kijk je op een heldere nacht naar boven, zie je enkel de stilte en oneindigheid van het duister. En met wat geluk zie je ook flink wat sterren, zolang het maar donker genoeg is! Maar welke sterrenbeelden kan je allemaal spotten? Tijd voor een overzicht. Pro tip: zorg ervoor dat je tijdens het zoeken het noorden niet kwijtraakt. Want daar vind je de meeste sterrenbeelden terug!

De Grote Beer en zijn Steelpan

Het sterrenbeeld Grote Beer, soms ook Ursa Major genoemd, is waarschijnlijk het bekendste sterrenbeeld dat aan de hemel prijkt. Je herkent het gemakkelijk aan zijn helderste stuk, de zogeheten Steelpan. Dat gebruik je best als oriëntatiepunt om andere sterrenbeelden te zoeken.

 

Hoe en wanneer die Grote Beer en zijn Steelpan te zien zijn? In de lage landen kan je dat het hele jaar lang, al zijn ze tussen maart en juni zichtbaarder. Doorgaans zie je de meeste sterren als je op een plek gaat staan waar weinig verlichting is, en liefst ook geen luchtvervuiling. En dan hoef je enkel met je hoofd achterover te kijken, liefst in een hoek van 60 graden. Tenzij je tussen de zomer en de herfst op sterrenjacht trekt. Dan staat de Steelpan dichter bij de horizon, en hoef je minder ver de hoogte in te kijken.

 

Lukt het maar niet om de Grote Beer in je vizier te krijgen? Ga dan aan de slag met je Garmin-horloge. Dankzij de gratis SkyWatch-app in je Google Play of Apple Store lukt het ongetwijfeld!

Zo vind je de Grote Beer

  • Ga naar buiten wanneer het donker is
  • Zoek een plek zonder veel buitenverlichting
  • Kijk met je hoofd achterover in een hoek van 60 graden

TIP: Voeg een klein leermomentje toe aan je sterrenavontuur! In Outdoor Kids – Sterrenkijken leer je op een spelende manier over het heelal. Met hun eigen sterrenkijker van kinderformaat kunnen ze hun kennis gelijk in de praktijk brengen. Weet je bijvoorbeeld hoe een ster geboren wordt?


De Kleine Beer en zijn Poolster

Nu je de Grote Beer hebt gevonden, kan je ook de Kleine Beer of Ursa Minor opsporen. Dat sterrenbeeld is een soort spiegelbeeld van zijn grote broer, en is een geheel van zeven sterren. Vier daarvan vormen het fundament in de vorm van een trapezium. Van daaruit strekken drie andere sterren zich uit in de vorm van een handvat. De laatste daarvan is de Poolster, de meest bekende en populaire ster van de Kleine Beer.

 

Wist je dat deze ster vroeger werd gebruikt als navigatiemiddel in de scheepvaart? Vandaag dient de Poolster vooral als ‘hemels kompas’ voor verdwaalde kampeerders. Maar soms is ze moeilijk te vinden, zeker in de bergen of tussen hoge bomen. Ze is misschien wel het hele jaar door te bewonderen, helder is deze ster allesbehalve. Op een bewolkte avond ben je er dus misschien aan voor de moeite. Toch maar met kaart, kompas of outdoor-gps je sterrenwandeling aanvatten?

 

De Poolster is trouwens de enige ster die schijnbaar niet beweegt. Dat merk je wanneer je foto’s van de verschillende sterren neemt. Enkel deze toont geen lichtsporen bij een lange sluitertijd!

Zo vind je de Kleine Beer

  • Ga naar buiten wanneer het donker en onbewolkt is
  • Vind eerst de Grote Beer en gebruik dat als vertrekpunt
  • Detecteer de Poolster, de meest bekende ster van de Kleine Beer

Vind de kronkelende Draak

Tussen de Grote en de Kleine beer in vind je het sterrenbeeld van de Draak. De Draak heeft een opvallende rechthoekige kop en een kronkelend lijf. Al in de hoogtijdagen van de Egyptische farao’s beschreven de vroege astronomen deze constellatie, die ze ‘Taweret’ noemden. In de Griekse mythologie moest de Draak de gouden appels van Hera bewaken, maar werd hij gedood tijdens een brutale overval.

 

De staart van de Draak begint bij het begin van het ‘pan’-gedeelte van de steelpan van de Grote Beer, en omgekeerd bij het uiteinde van het ‘handvat’ van de steelpan van de Kleine Beer. Je kan ook een denkbeeldige lijn trekken tussen de staart van de Kleine Beer en de kop van de Grote Beer. Kijk richting het ‘handvat’ van de Grote Beer en volg zo de kronkelende staart. Na een langgerekte S-vorm vind je de vierhoekige kop van de Draak.

 

Op ons Noordelijk Halfrond is dit sterrenbeeld het hele jaar door te zien. Je ziet de Draak het duidelijkst in de wintermaanden, zo rond 21.00 uur ’s avonds.


Van M of W naar Cassiopeia

Een ander opvallend sterrenbeeld is Cassiopeia, al korten sterrenkenners dat meestal af tot ‘Cas’. Deze sterrengroep staat vrijwel op dezelfde afstand van de Poolster als de Grote Beer, maar dan aan de andere kant.

 

Je kan de Cassiopeia situeren door op zoek te gaan naar de letter W, die gevormd wordt door de vijf belangrijkste sterren van Cassiopeia. Nog steeds niet gevonden? Misschien kijk je ‘omgekeerd’, en moet je op zoek naar de letter M!

 

In elk geval zijn de heldere sterren van Cassiopeia het hele jaar door te spotten. Tijdens de eerste helft van april bevinden ze zich ten noorden van de Poolster, en kan je het sterrenbeeld bijna niet missen.

Zo vind je Cassiopeia

  • Ga naar buiten wanneer het donker en onbewolkt is
  • Vind het ‘spiegelbeeld’ van de Grote Beer
  • Zoek er de letter W of M, afhankelijk van jouw positie

Cepheus, de Griekse sterrenkoning

Naast koningin Cassiopeia vind je het ‘huisvormige’ sterrenbeeld van Cepheus. Volgens de mythe stierf koning Cepheus samen met zijn vrouw Cassiopeia nadat ze – per ongeluk – in steen werden veranderd door het afgehakte hoofd van Medusa op de bruiloft van hun dochter.

 

Je vindt Cepheus tussen Cassiopeia en de Draak in. De drie hoekige ‘uiteinden’ van de W of M van Cassiopeia wijzen in zijn richting. De vorm is zoals een kind een huisje zou tekenen, met de punt op het dak richting de Poolster.

 

Cepheus is het hele jaar door te zien, maar zijn sterren schijnen niet erg helder. Zeker een verre- of sterrenkijker meenemen, dus!


Hercules en zijn sterrenhopen

Vector Illustration.EPS10, Ai10, PDF, High-Res JPEG included. Constellation Hercules. Star field

Ook de moeite is het sterrenbeeld Hercules, dat je terugvindt als je een denkbeeldige lijn trekt langs de sterren uit de Steelpan van de Grote Beer. Toch vindt niet iedereen dit prachtige geheel van sterren even snel terug. Je hebt minstens een sterrenkijker of zelfs een goede verrekijker nodig. Weten of jouw verrekijker geschikt is? Let vooral op een minimum van 20 bij het schemergetal, zo weet je dat je genoeg ziet als er weinig licht is. Verder kan je kiezen voor een vergroting van 12 of meer, en een lensdiameter van minimaal 50 mm. Je kijker komt vooral van pas tussen maart en oktober, wanneer Hercules om 22u00 vlak boven de horizon staat.

Wat Hercules juist zo speciaal maakt? Wel, het sterrenbeeld bestaat niet enkel uit zes sterren, maar wordt ook gekenmerkt door twee bolvormige sterrenhopen. Dat zijn de Messier 13 (M13), de bekendste die met zijn één miljoen sterren ook wel eens ‘Herculesbolhoop’ wordt genoemd, en Messier 92 (M92).

Zo vind je Hercules

  • Ga tussen maart en oktober ‘s avonds rond 22u00 naar buiten
  • Trek een denkbeeldige lijn uit de sterren van de Steelpan
  • Spot de sterrenhopen en andere details met je verre- of sterrekijker

TIP: Lukt het nog even niet om Hercules te vinden, of gooien enkele wolken roet in het eten? Gelukkig kunnen we tegenwoordig vertrouwen op verschillende apps bij het sterrenkijken, zoals Night Sky Lite, Star Chart of de NASA app.


Andromeda, de buur van Cassiopeia

Vlak bij het lettervormige Cassiopeia ligt de eyecatcher Andromeda, dat al werd ontdekt tijdens de Klassieke Oudheid. Sterrenliefhebbers zijn vooral lovend over het Andromedastelsel, dat gelegen is op niet minder dan 2 miljoen lichtjaar van de mens. Bijzonder: je kan Andromeda én het stelsel waarnemen met het blote oog!

 

Aan de voet van de Andromeda vind je de ster Almach, een groepje van drie sterren dat je zonder verrekijker enkel kan zien als één object.

 

Andromeda ligt relatief dicht bij de noordelijke hemelpool, waardoor het sterrenbeeld in het noordelijke halfrond ‘s winters dag en nacht te bewonderen valt. In onze contreien vind je Andromeda vooral ‘s nachts tussen oktober en november.

Zo vind je Andromeda

  • Ga tussen de herfst en de winter op sterrenjacht
  • Vertrek vanuit Cassiopeia
  • Geef je (blote) ogen de kost

We maken er een avondje van!

Naar de sterren kunnen we wel uren turen. Jammer dat het ’s nachts vaak nog een stukje kouder is dan overdag. Laat je daar niet door weerhouden tijdens je late wandeling, en blijf ook gezellig warm als je een bankje met perfect uitzicht tegenkomt. Onze tip: verras je medesterrenkijkers met een tas verse thee, warme choco of kruidige glühwein!

 

Je kan deze tips natuurlijk ook perfect gebruiken voor sterrenkijken vanuit de huiskamer – bouw er dan je eigen observatorium bij van kussens en dekens.  

Laat je verder inspireren

Benieuwd op welke plekken je het beste sterren waarneemt onder een heldere hemel? Ontdek de beste spots voor sterren kijken!


De juiste verrekijker kiezen voor je avontuur onder de sterren? Check hier de meest geschikte exemplaren voor jou.


Cookie-instellingen voor de beste online A.S.Adventure-ervaring

A.S.Adventure maakt gebruik van marketing, analytische en functionele cookies en vergelijkbare technologieën. Ook derden en sociale netwerken kunnen cookies plaatsen via onze website. Als je op “accepteren” klikt, ga je hiermee akkoord. Je kan voorkeuren ook wijzigen en wij slaan jouw keuze twee jaar op. Direct je keuze wijzigen? Dat kan via de cookie policy button onderaan alle pagina's.